Kuchnia chorwacka – TOP 30 dań i potraw, które warto spróbować
W kuchni chorwackiej znajduje się wiele wpływów, począwszy od najważniejszych elementów diety śródziemnomorskiej po dania pochodzące z Europy Wschodniej. Dodając do tego „skarby” Morza Adriatyckiego, otrzymujemy jedną z najbardziej niezwykłych kuchni świata.
Oczywiście żadna lista nie będzie wystarczająco obszerna, aby opisać najpopularniejsze dania, jakie czekają na smakoszy w Chorwacji. Poniżej opisujemy trzydzieści najsmaczniejszych przykładów tradycyjnego chorwackiego jedzenia. Dobar tek!
Spis treści:
Kuchnia chorwacka – co warto spróbować?
Viška pogača – wyspa Vis, Dalmacja
Viška pogača to chorwackie danie pochodzące z wyspy Vis. Ciasto jest podobne do ciasta na focaccię i składa się z mąki, soli, drożdży i ciepłej wody. Ciasto wypełnione jest kombinacją oliwy z oliwek, cebuli, anchois i warzyw.
Trwa również debata na temat kształtu ciasta – czy powinno być pieczone w kształcie prostokąta czy okrągłe? Niezależnie od kształtów i odmian, gdy ten sycący placek jest połączony z kieliszkiem czerwonego wina, sam w sobie stanowi doskonały posiłek, choć częściej podaje się go jako ciepłą przystawkę.
Slavonski kulen – Slavonia i Baranja
Slavonski kulen to najbardziej znany przysmak kuchni wschodniej Chorwacji. Jest to peklowana kiełbasa wytwarzana z najlepszych kawałków wieprzowiny w połączeniu ze starannie dobranymi przyprawami, w tym czerwoną papryką i czosnkiem.
Kulen typu slawońskiego musi być produkowany z mięsa świń hodowanych w Slawonii. Do produkcji tej kiełbasy używa się wyłącznie najlepszych kawałków wieprzowiny, a każdy etap procesu produkcji jest starannie pilnowany.
Paški sir – wyspa Pag, Dalmacja
Paški sir to twardy chorwacki ser pochodzący z wyspy Pag. Ser wytwarzany jest z mleka owiec z wyspy Pag. Ostry wiatr bura powoduje, że sól morska aromatyzuje różne zioła (takie jak szałwia i koper morski), na których pasą się owce, w wyniku czego ich mleko ma wyjątkowy smak.
Ten wielokrotnie nagradzany ser charakteryzuje się suchą, łuszczącą się, ziarnistą i kruchą konsystencją oraz pikantnym, nieco słonym smakiem. Ser jest zazwyczaj nacierany oliwą z oliwek, a następnie dojrzewa przez co najmniej cztery miesiące. W miarę dojrzewania pikantne smaki i aromat stają się jeszcze silniejsze.
Dalmatinski pršut – Dalmacja
Dalmatinski pršut to peklowana i suszona na wietrze szynka, która jest zwykle podawana w cienkich plasterkach z chlebem, serem lub owocami, takimi jak melon. W przeciwieństwie do swoich włoskich (prosciutto) i istryjskich odpowiedników, dalmatyńska wersja pršut jest suszona przez co najmniej dwanaście miesięcy. Na wyjątkowy smak szynki duży wpływ ma zimny i suchy wiatr, który stwarza korzystne warunki do dojrzewania.
Kruh ispod peke – Dalmacja
Kruh ispod peke to tradycyjna chorwacka metoda przygotowywania chleba pod przykryciem (peka). Ciasto przygotowuje się z mąki, drożdży, soli i letniej wody. Konsystencja powinna być bardziej klejąca niż większości innych ciast chlebowych i powinna być wyrabiana rękami.
Po przygotowaniu okrągłe ciasto pozostawia się do odpoczynku i wyrośnięcia. W międzyczasie rozpala się ogień i pozostawia tylko żar. Ciasto jest umieszczane w miejscu, w którym znajduje się żar i jest ono przykrywane pokrywką, a następnie jest zasypywane gorącym żarem.
Chleb piecze się od 45 minut do godziny. Co ciekawe, prawdziwi mistrzowie wypiekania chleba z peki wiedzą dokładnie, kiedy chleb jest gotowy, stukając w niego i słuchając dźwięków.
Fritaja s tartufima – półwysep Istria
Fritaja s tartufima to tradycyjne umbryjskie i istryjskie danie przyrządzane z jajek, czarnych trufli, oliwy z oliwek, soli i czarnego pieprzu. To proste danie przygotowuje się poprzez wlanie ubitych jajek na patelnię z gorącą oliwą z oliwek, a następnie dodanie cienkich wiórków trufli, soli i pieprzu.
Po ścięciu się jajek, przed podaniem wystarczy posypać danie drobno posiekaną natką pietruszki. W razie potrzeby danie można dodatkowo posypać startym serem. Na Istrii danie to nazywa się fritaja s tartufima i jest powszechnie przygotowywane na śniadanie.
Salata od hobotnice – Dalmacja
Salata od hobotnice to tradycyjna chorwacka sałatka z ośmiornicy pochodząca z Dalmacji, ale jest także bardzo popularna w całym kraju. Chociaż istnieje wiele wersji, zwykle przygotowuje się ją z ośmiornicy, cebuli, czosnku, liści laurowych, oliwy z oliwek, pietruszki, ziemniaków, soli, octu i pomidorów.
Oczyszczona ośmiornica jest gotowana, a następnie krojona na mniejsze kawałki i mieszana z innymi składnikami. Zaleca się gotowanie jej z kilkoma korkami od wina, ponieważ wchłoną one gorzkie smaki podczas gotowania. Sałatka jest czasami wzbogacana kaparami, oliwkami lub sokiem z cytryny i zaleca się podawanie jej dobrze schłodzonej, najlepiej ze świeżym chlebem.
Kotlovina – północna Chorwacja
Kotlovina to tradycyjne chorwackie danie przygotowywane poprzez gotowanie różnych rodzajów mięsa, kiełbasek i warzyw na dużym, płytkim naczyniu umieszczonym nad otwartym ogniem. Potrawa jest zazwyczaj przygotowywana na świeżym powietrzu, często w ogrodach. Istnieje wiele przepisów na kotlovinę, ale mięso jest zwykle doprawiane solą, pieprzem i olejem. Zaleca się podawanie potrawy z pieczonymi ziemniakami lub świeżą sałatką.
Dalmatinska pašticada – Dalmacja
Dalmatinska pašticada to tradycyjna dalmatyńska potrawa składająca się z wołowiny duszonej w czerwonym winie lub winie prošek z boczkiem, pomidorami, kilkoma suszonymi śliwkami lub figami i warzywami korzeniowymi.
Po ugotowaniu sos jest przecierany i dodatkowo doprawiany różnymi przyprawami. Tradycyjnie danie podawane jest z dodatkiem kluseczek njoki lub domowego makaronu. Eksperci uważają, że danie to przebyło długą drogę ze starożytnej Grecji i Rzymu do Republiki Weneckiej i na stoły szlachty, aż w końcu zostało przywiezione do Dalmacji, gdzie stało się zakorzenioną częścią lokalnej kuchni.
Čobanac – Slavonia i Baranja
Čobanac to tradycyjny gulasz mięsny pochodzący ze Slawonii i Baranji, we wschodniej części Chorwacji. Potrawa jest tradycyjnie przygotowywana poprzez powolne gotowanie wszystkich składników przez kilka godzin w dużym miedzianym garnku, który jest zawieszony na otwartym ogniu.
Zazwyczaj składa się z kilku różnych rodzajów mięsa, od cielęciny i wołowiny po dziczyznę, wraz z dużą ilością cebuli oraz specjalną mieszanką słodkiej i ostrej mielonej papryki, która nadaje gulaszowi charakterystyczny bogaty smak i żywy kolor. Zaleca się podawać čobanac z kilkoma kromkami świeżego, domowego chleba.
Lički škripavac – Lika
Škripavac to chorwacki ser wytwarzany z surowego mleka krowiego, charakteryzujący się świeżym aromatem i miękką, gumowatą konsystencją. Smak jest łagodny, mleczny i lekko słodki. Nazwa sera pochodzi od chorwackiego słowa oznaczającego piszczący, ponieważ škripavac wydaje charakterystyczny dźwięk po ugryzieniu. Škripavac jest prawie zawsze wytwarzany z mleka krów rasy Buša – które żyją w regionie Lika, gdzie ser jest produkowany.
Purica s mlincima – Zagorje
To świąteczne chorwackie danie składa się z pieczonego indyka w całości, połączonego z autentycznym chorwackim dodatkiem znanym jako mlinci. Danie to wywodzi się z regionu Zagorje, gdzie indyk został przywieziony z Włoch przez Ojców Paulinów w XV wieku.
Specyficzne warunki hodowli i uprawy doprowadziły do powstania autochtonicznej rasy indyków zagorskich, która jest chwalona za wyjątkową jakość mięsa.
Ciasto mlinci wykonane jest z mąki, wody i jajek. Ze względu na ich suchą konsystencję i neutralny smak, są one zwykle rozrywane na mniejsze kawałki i zanurzane w sosie, aby zmiękły. Indyk z mlinci podaje się go jako danie główne podczas świątecznego obiadu.
Dalmatinska panceta – Dalmacja
Dalmatinska panceta to tradycyjny chorwacki produkt mięsny, który może być produkowany wyłącznie w okręgach Lika-Senj, Zadar, Dubrownik-Neretwa, Split-Dalmacja oraz Šibenik-Knin.
Boczek z piersi i brzucha świni jest peklowany w solance lub solony, wędzony na zimno i suszony na wietrze. Dalmatinska panceta ma jędrną, elastyczną i łatwą do krojenia konsystencję. Aromat jest typowy dla konserwowanych peklowanych produktów wieprzowych i lekko dymny, a smak jest lekko słony.
Cały proces, od solenia do dojrzewania, musi trwać co najmniej 65 dni. Po jego zakończeniu produkt jest sprzedawany w całości, w plastrach lub w kawałkach.
Zagorska juha s vrganjima – Zagorje
Ta tradycyjna zupa pochodzi z chorwackiego regionu Zagorje. Przygotowuje się ją z borowików, wędlin, ziemniaków, marchwi, cebuli, czosnku, białego wina, kwaśnej śmietany i przypraw, takich jak papryka, sól, pieprz i liście laurowe.
Ta obfita i pożywna zupa jest szczególnie popularna jesienią i zimą. Ponadto mówi się, że zupa jest dość skutecznym lekarstwem na kaca. Jest to również podstawowe danie serwowane podczas świąt w Zagorju, gdzie czasami podaje się ją w wydrążonym bochenku chleba o okrągłym kształcie.
Šaran u rašljama – Baranja
Šaran u rašljama to tradycyjne danie, które jest specjalnością chorwackiego regionu Baranja. Składa się z dużego karpia, który jest umieszczany w żerdzi i powoli gotowany na ogniu opalanym drewnem, co nadaje mu wyjątkowy dymny smak i aromat.
Około dziesięciu minut przed podaniem karpia posypuje się go solą i mieloną czerwoną papryką dla smaku. Zaleca się podawanie karpia z dymką, sałatką ziemniaczaną i kieliszkiem białego wina.
Jadranske lignje na padelu – Dalmacja
Jadranske lignje na padelu to tradycyjne dalmatyńskie danie przyrządzane ze świeżych kalmarów, oliwy z oliwek, białego wina, bulionu rybnego, czosnku, pietruszki, pieprzu i ziemniaków. Kalmary są najpierw czyszczone i przyprawiane, a następnie smażone na oliwie z oliwek z czosnkiem i pietruszką.
Kombinacja jest dodatkowo wzbogacana dodatkiem wina, wywaru rybnego i ziemniaków. To danie jest podstawą latem w Dalmacji i zaleca się połączenie go z kieliszkiem białego wina.
Punjena paprika – kuchnia chorwacka i bałkańska
Punjena paprika to danie z mielonego mięsa, które jest przygotowywane w wielu odmianach na Bałkanach, między innymi w krajach takich jak Chorwacja, Bośnia, Słowenia, Serbia i Węgry. Danie składa się z papryki nadziewanej mieszanką mielonego mięsa (cielęciny, wieprzowiny lub obu), ryżu i przypraw.
Punjene paprike są kwintesencją letniego dania w Chorwacji – sarma jest zarezerwowana na zimę, podczas gdy punjena paprika jest daniem serwowanym latem. Mieszanka mięsa i ryżu jest zazwyczaj doprawiana cebulą, solą, pieprzem i papryką w proszku. Po nadzianiu papryka jest gotowana w sosie pomidorowym z odrobiną mąki i czosnku, a następnie podawana z tłuczonymi ziemniakami.
Slane srdele – Istria, Kvarner i Dalmacja
Slane srdele lub solone sardynki to chorwackie danie przygotowywane od maja do sierpnia. Do przyrządzenia potrawy potrzebne są świeże sardynki i gruboziarnista sól morska. Sól umieszcza się w starej puszce lub beczce, a następnie układa się na niej sardynki. Kolejna warstwa soli jest następnie dodawana na sardynki, a następnie kolejna warstwa sardynek, ale skierowana w przeciwnym kierunku niż te pod spodem.
Ostatnią warstwą jest zawsze sól, a sardynki są następnie przykrywane drewnianą pokrywką i obciążnikiem. Po złożeniu solone sardynki są przechowywane w ciemnym i chłodnym miejscu przez co najmniej 3 miesiące. W tym okresie sardynki uwolnią wodę i tłuszcz. Pozostaje tylko poczekać kilka miesięcy, a następnie rozkoszować się tym adriatyckim przysmakiem.
Brudet – Brodet, Brujet, Brodeto, Brodetto – Dalmacja
Brudet to jeden z prawdziwych klasyków tradycyjnej kuchni chorwackiej. Przygotowywany z różnych owoców morza, ten rustykalny gulasz jest spożywany na całym chorwackim wybrzeżu. Znalezienie unikalnego przepisu na brudet jest prawie niemożliwe, ponieważ każdy region, miasto i gospodarstwo domowe ma swoją ulubioną wersję tego dania.
Ogólne wytyczne sugerują, że należy użyć co najmniej trzech różnych rodzajów ryb – zawsze pokrojonych na większe kawałki i pozostawionych z ościami. Skorpena, żabnica, labraks lub jakakolwiek inna ryba o białym mięsie nadaje się na brudet. Dodatek skorupiaków, takich jak małże i scampi, jest pożądanym uzupełnieniem, ponieważ znacznie poprawiają one smak.
Ryba jest najpierw smażona z oliwą z oliwek, cebulą i czosnkiem, a następnie duszona w aromatycznym bulionie, który zwykle wykorzystuje połączenie wywaru z owoców morza, sosu pomidorowego i białego lub czerwonego wina, z okazjonalnym dodatkiem świeżych pomidorów, papryczek chili i odrobiny octu.
Sataraš – Slavonia i Baranja
Sataraš to gulasz warzywny przygotowywany z pomidorów, papryki, cebuli, czosnku i pietruszki. Składniki są najpierw smażone, a następnie doprawiane solą i pieprzem i delikatnie duszone. Zaleca się użycie szerokiej patelni podczas przygotowywania potrawy, aby płyn szybciej odparował, a warzywa zachowały pożądany kształt i konsystencję. Sataraš może być spożywany na ciepło lub na zimno. Może być także podawany samodzielnie lub jako dodatek do smażonych dań mięsnych i rybnych.
Međimurska gibanica- Međimurje
Međimurska gibanica to tradycyjne, wysokokaloryczne ciasto warstwowe pochodzące z chorwackiego regionu Međimurje. Zazwyczaj podawana jest jako deser po obfitym posiłku, ale ze względu na swoje wartości odżywcze może być również spożywana samodzielnie. Ciasto składa się z kilku warstw ciasta filo wypełnionych kombinacją świeżego sera z mleka krowiego, tartych jabłek, mielonych orzechów włoskich i mielonego maku, z dodatkiem rodzynek, cynamonu, rumu i cukru.
Nadzienie jest przekładane naprzemiennie cienkimi warstwami ciasta. Međimurska gibanica jest dość podobna do chronionej nazwy Prekmurskiej gibanicy, z niewielkimi różnicami dotyczącymi nadzienia i rodzaju ciasta.
Blitva na lešo – Dalmacja
Blitva na lešo to jedna z najpopularniejszych dalmatyńskich przystawek. Jej przygotowanie jest niezwykle proste – blanszowaną boćwinę łączy się z gotowanymi ziemniakami, solą i oliwą z oliwek. Drobno posiekany czosnek jest również często dodawany do blitva na lešo, jednak zgodnie z osobistymi preferencjami. Ta zdrowa i pożywna przystawka jest tradycyjnie podawana z różnymi grillowanymi daniami rybnymi i stekami.
Rapska torta – wyspa Rab, Kvarner
Rapska torta to tradycyjne ciasto pochodzące z chorwackiej wyspy Rab, gdzie po raz pierwszy podano je w 1177 r. papieżowi Aleksandrowi III. Ciasto to charakteryzuje się spiralnym kształtem i składnikami takimi jak migdały, skórka z cytryny, skórka pomarańczowa i likier Maraschino.
Obecnie ciasto jest bardzo popularną pamiątką, którą można zabrać do Polski. Jednak miejscowi przygotowują je tylko na uroczyste okazje, takie jak chrzciny czy wesela.
Skradinski rižot – Dalmacja
Przygotowanie tego risotto, zajmuje około 10 do 12 godzin. Warto wiedzieć, że tradycyjnie skradinski rižot przyrządzają mężczyźni się z cielęciny, szynki, wołowiny, cebuli, bulionu z drobiu lub wołowiny i ryżu. Niektóre przepisy zawierają kawałki szynki prsut dla dodatkowego smaku.
Risotto jest zwykle doprawiane solą, pieprzem i gałką muszkatołową, a całość jest wykończona startym serem, najlepiej Paškim sirem z wyspy Pag. Ze względu na długi czas gotowania, często trzeba je zamawiać z kilkudniowym wyprzedzeniem. Zaleca się łączenie Skradinski rižot z kieliszkiem czerwonego wina.
Janjetina s ražnja – Dalmacja
Janjetina s ražnja to popularne dalmatyńskie danie przygotowywane poprzez pieczenie całej jagnięciny na rożnie. Piecze się ją na otwartym ogniu, aż skórka stanie się chrupiąca i nabierze złotobrązowego koloru. Przed pieczeniem jagnięcinę można marynować w oleju ze świeżymi ziołami, ale tradycyjnie przyprawia się ją tylko solą morską.
Gdy jagnięcina jest odpowiednio upieczona, zwykle podaje się ją z pokrojoną w plasterki cebulą, zieloną cebulką lub młodymi ziemniakami bądź polentą.
Polecany artykuł: Dalmacja – atrakcje mało znane
Perkelt od soma – Baranja
Perkelt od soma to tradycyjny przysmak pochodzący z chorwackiego regionu Slawonja i Baranja, który jest pod silnym wpływem kuchni węgierskiej. Ta odmiana węgierskiego gulaszu pörkölt przygotowywana jest z pokrojonego suma i kombinacji cebuli, czosnku, mielonej czerwonej papryki (zarówno łagodnej, jak i ostrej) oraz boczku.
Po ugotowaniu gulasz jest tradycyjnie podawany z domowym makaronem zmieszanym z serem i kawałkami boczku. Wraz z fiš paprikaš i čobanac, ten aromatyczny gulasz jest podstawą w wielu restauracjach w powiecie Baranja.
Maneštra od bobići – półwysep Istria
Ta tradycyjna istryjska zupa gulaszowa przygotowywana jest z fasoli, ziemniaków i słodkiej kukurydzy, lokalnie nazywanej bobići. Maneštra od bobići.
Fritule – Dalmacja
Fritule to tradycyjna chorwacka wersja słodkich, okrągłych placuszków. Przygotowuje się je z ciasta drożdżowego, które zawiera jajka, mąkę, mleko, masło i cukier. Różne odmiany często zawierają rodzynki, starte jabłka, jogurt lub proszek do pieczenia.
Gęsta, maślana baza jest zwykle wzbogacona silnymi aromatami wanilii i cytrusów, które nadają tym małym placuszkom przyjemny aromat i charakterystyczny smak. Sekretnym składnikiem w przygotowaniu tych miniaturowych pączków jest dodatek brandy.
Gregada – wyspa Hvar, Dalmacja
Ten prosty gulasz rybny z ziemniakami jest uważany za najstarszy sposób przygotowywania ryb w Dalmacji. Co ciekawe, został on prawdopodobnie przywieziony na ten obszar przez greckich osadników ponad 2000 lat temu, chociaż ziemniaki są lokalną modyfikacją, ponieważ zostały wprowadzone znacznie później.
Tradycyjnie danie to przygotowuje się poprzez ułożenie cienko pokrojonych ziemniaków i cebuli, które następnie skrapia się oliwą z oliwek, posypuje rozdrobnioną białą rybą i gotuje w wystarczającej ilości wody i białego wina, aby przykryć rybę – zwykle z dodatkiem pietruszki, selera i czosnku. Współczesne przepisy często zawierają takie składniki, jak kapary i solone sardele.
Jako podstawa wśród lokalnych rybaków, gregada jest przygotowywana w całym regionie, ale jest głównie kojarzona z wyspami środkowej Dalmacji, zwłaszcza z wyspą Hvar.
Zagrebački odrezak – Zagrzeb – stolica Chorwacji
Zagrebački odrezak to chorwackie danie mięsne składające się z kotletów cielęcych, które są ubijane, nadziewane serem i szynką, zwijane, panierowane, a następnie smażone na złoty kolor. Obecnie danie to ma wiele odmian, a niektórzy kucharze przygotowują je z wieprzowiny, kurczaka lub indyka.
Ważne jest, aby ser dobrze się rozpuścił, a szynka miała minimalną ilość tłuszczu. Po przygotowaniu to soczyste danie mięsne jest zazwyczaj podawane z kawałkami cytryny, ryżem i groszkiem, ziemniakami i sałatką.
