Bałkany – kraje leżące na półwyspie Bałkańskim, atrakcje

Czas czytania: 8 minuty

Na Bałkanach żyje około 45 milionów ludzi. Są one znane ze swojej skomplikowanej historii, niesamowitej architektury, wyrazistej kuchni i naturalnych krajobrazów. Jakie kraje należą do Bałkanów? Co warto zobaczyć? Zebraliśmy najciekawsze atrakcje i fakty w poniższym artykule!

Bałkany definicja

Które kraje wchodzą w skład Bałkanów? Niestety, nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie. Odpowiedź zależy od tego, czy bierzemy pod uwagę przede wszystkim definicje geograficzne, polityczne, kulturowe czy historyczne, a nawet w ramach tych rozróżnień istnieje wiele odpowiedzi.

Poniżej znajduje się mapa przedstawiająca szczegółowo półwysep Bałkański. Pokazuje ona międzynarodowe granice pomiędzy krajami, które są uważane za część Bałkanów.

Bałkany mapa państw

Bałkany bywają nazywane także Europą Południowo-Wschodnią. Jest to region geograficzny i kulturowy w południowo-wschodniej części kontynentu europejskiego. Niektóre wspólne granice używane do określenia obszaru geograficznego Bałkanów to rzeki: Soča i Dunaj oraz morza: Adriatyckie, Czarne i Jońskie oraz Cieśnina Bosfor w Turcji.

Bałkany – lista krajów

Kraje, które są uważane za całkowicie lub częściowo należące do Bałkanów to Chorwacja, Serbia, Czarnogóra, Kosowo, Słowenia, Albania, Macedonia Północna, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Rumunia, Mołdawia, Grecja i Turcja.

Państwa, których całe terytorium znajduje się w obszarze geograficznym Bałkan:

• Albania
• Bośnia i Hercegowina
• Bułgaria
• Czarnogóra
• Macedonia Północna
• Grecja
• Kosowo

Państwa, których terytorium częściowo znajduje się w obszarze geograficznym Bałkanów:

• Serbia
• Chorwacja
• Słowenia
• Rumunia
• Turcja

Co ciekawe, Włochy również częściowo znajdują się w regionie Bałkanów, ale ta część kraju (na wschód od rzeki Soča) jest tak mała, że nigdy nie była uważana za związaną z Bałkanami.

Bałkany – państwa leżące na terenie półwyspu Bałkańskiego

Albania

• Szacowana liczba ludności: 2,842,000
• Stolica: Tirana
• Całkowita powierzchnia: 28,748 km2
  
• Waluta: Lek – ALL

Pomimo tego, że kraj ten przez 40 lat był w bezwzględnej izolacji od sąsiednich krajów bałkańskich, nie ma wątpliwości co do jego statusu jako kraju bałkańskiego. 100% terytorium Albanii znajduje się na Bałkanach. Stolicą Albanii jest Tirana. Krajobraz kraju charakteryzuje się pięknymi plażami nad Morzem Jońskim i Adriatyckim oraz malowniczymi pasmami górskimi.

Albania najciekawsze atrakcje

1. Przepiękne plaże w Sarandzie i Ksamilu
2. Valbona i Teth w północnej Albanii
3. Bunk’Art 2 w Tiranie

Bośnia i Hercegowina

• Szacowana liczba ludności: 3,232,707
• Stolica: Sarajewo
• Całkowita powierzchnia: 51 210 km2
  
• Waluta: Marka zamienna – BAM

Bośnia i Hercegowina to kraj bałkański położony pomiędzy Chorwacją, Serbią i Czarnogórą. Jest w większości pozbawiony dostępu do morza, ale ma niewielką linię brzegową wzdłuż miasta Neum nad Morzem Adriatyckim. Dawniej Bośnia i Hercegowina była częścią Jugosławii, od 1992 roku jest niepodległym państwem. Stolicą i największym miastem jest Sarajewo, które liczy około 344 000 mieszkańców.

Trzy główne grupy etniczne zamieszkujące ten kraj to według wielkości: Bośniacy, Serbowie i Chorwaci. Każda z nich jest uznana w konstytucji kraju, a każdy mieszkaniec Bośni i Hercegowiny jest określany w języku angielskim jako „Bośniak” – niezależnie od pochodzenia etnicznego.

Bośnia i Hercegowina atrakcje

1. Stary Most w Mostarze
2. Sarajewo
3. Kanion Tara – wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, z klifami, plażami i jaskiniami.

Bułgaria

• Szacowana liczba ludności: 6,778,362
• Stolica: Sofia
• Całkowita powierzchnia: 110,994 km2
  
• Waluta: Lew bułgarski – BGN

Całe terytorium Bułgarii znajduje się na Bałkanach. Posiada linię brzegową wzdłuż Morza Czarnego i dzieli granice z pięcioma innymi krajami: Rumunią, Serbią, Macedonią Północną, Grecją i Turcją. To sprawia, że kraj ten leży wzdłuż wschodniej granicy Bałkanów.

Mimo, że Bułgaria jest członkiem Unii Europejskiej, używa własnej waluty – bułgarskiego lewa. Bułgaria jest również członkiem NATO i Rady Europy. Stolicą kraju jest Sofia, która jest również jego największym miastem, a kolejne największe miasta to Płowdiw, Warna i Burgas. Największą grupą etniczną w Bułgarii są Bułgarzy, a ponad 75% populacji wyznaje prawosławie jako religię.

Bułgaria najciekawsze atrakcje

1. Miasto Płowdiw
2. Sobór Aleksandra Newskiego w Sofii.
3. Park Narodowy Riła

4. Słoneczny Brzeg

5. Nessebar

Chorwacja

• Szacunkowa liczba ludności: 4,029,665
• Stolica: Zagrzeb
• Całkowita powierzchnia: 56,594 km2
  
• Waluta: Euro – EUR

W północno-zachodniej części Bałkanów leży Chorwacja – kraj, którego nieco ponad połowa terytorium znajduje się na półwyspie bałkańskim. Chorwacja jest czasem uważana za punkt styku Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej, ponieważ ma linię brzegową na Morzu Adriatyckim i graniczy ze Słowenią, Węgrami, Serbią, Bośnią i Hercegowiną oraz Czarnogórą. Dzieli również granicę morską z Włochami.

Chorwacja atrakcje

1. Rejs po rzece Cetina
2. Park Narodowy Jezior Plitwickich
3. Muzeum Zerwanych Związków w Zagrzebiu

Czarnogóra

• Szacowana liczba ludności: 627,082
• Stolica: Podgorica
• Całkowita powierzchnia: 13 812 km2
  
• Waluta: Euro – EUR

Czarnogóra znajduje się w całości na Bałkanach. Graniczy z Chorwacją, Bośnią i Hercegowiną, Serbią, Kosowem oraz Albanią. Jest to drugie po Kosowie najmniejsze państwo w regionie, o łącznej powierzchni nieco poniżej 14 000 kilometrów kwadratowych.

Po rozpadzie Jugosławii, Czarnogóra była częścią federacji utworzonej z Serbią, aż do uzyskania pełnej niepodległości w 2006 roku po przeprowadzeniu referendum niepodległościowego. Czarnogóra nie należy do Unii Europejskiej, jest częścią NATO, a jej walutą jest euro.

Czarnogóra jest popularnym przystankiem na wielu trasach rejsowych w mieście Kotor, starożytnym mieście położonym nad zatoką o tej samej nazwie. Podgorica jest stolicą kraju.

Czarnogóra atrakcje

1. Forteca San Giovanni na starym mieście w Kotorze
2. Jezioro Szkoderskie
3. Klasztor Ostrog

Kosowo

• 2022 Szacowana liczba ludności: 1,806,279
• Stolica: Prisztina
• Całkowita powierzchnia: 10,887 km2
  
• Waluta: Euro – EUR

Kosowo jest najmniejszym państwem na Bałkanach i jedynym, które jest tylko częściowo uznane, co oznacza, że nie wszystkie państwa formalnie uznają jego niepodległość. Jest pozbawione dostępu do morza. Graniczy z Albanią, Czarnogórą, Serbią i Macedonią Północną. Dwie największe grupy etniczne w Kosowie to Albańczycy i Serbowie, przy czym Albańczycy stanowią około 88% populacji. Islam jest religią, która jest praktykowana przez większość ludzi w Kosowie, z około 95% populacji identyfikujących się jako muzułmanie. Albański jest najczęściej używanym językiem w Kosowie, a duża część ludności jest w wieku poniżej 25 lat.

Kosowo atrakcje

1. Twierdza w Prizren.
2. Meczet Cesarski w stolicy kraju – Prisztinie
3. Sanktuarium niedźwiedzi w Novo Selo.

Północna Macedonia

• Szacowana liczba ludności: 2,093,221
• Stolica: Skopje
• Całkowita powierzchnia: 25,713 km2
  
• Waluta: Denar macedoński – MKD

Macedonia Północna to kolejny kraj bez dostępu do morza, który w całości leży na terytorium półwyspu Bałkańskiego. Kraj ten graniczy z Albanią, Kosowem, Serbią, Bułgarią i Grecją, a jego granice przebiegają przez Jezioro Ochrydzkie i Jezioro Prespa. Stolicą kraju jest Skopje, w którym mieszka mniej więcej jedna czwarta ludności. Najliczniej reprezentowaną grupą etniczną w kraju są Macedończycy, stanowiący około 58% populacji. Następną co do wielkości grupą etniczną jest Albańczycy, stanowiący nieco ponad 24% mieszkańców Macedonii.

Macedonia Północna atrakcje

1. Szczyt Ljuboten –2 498 m n.p.m.
2. Twierdza Kale w Skopje – stolicy Czarnogóry
3. Jezioro Ochrydzkie na granicy z Albanią

Rumunia

• Szacowana liczba ludności: 19,686,609
• Stolica: Bukareszt
• Całkowita powierzchnia: 238 397 km2
  
• Waluta: Lej rumuński – RON

Rumunia jest krajem o drugiej co do wielkości powierzchni całkowitej na Bałkanach, jednak tylko 6,5% tej ziemi znajduje się w granicach Bałkan. Część Rumunii, która jest uważana za leżącą w obrębie Bałkanów, to obszar pomiędzy Morzem Czarnym a rzeką Dunaj we wschodniej części kraju. Z geograficznego punktu widzenia Rumunia jest ważna, ponieważ to właśnie tam rzeka Dunaj wpływa do Morza Czarnego, kończąc swoją podróż ze Schwarzwaldu w Niemczech.

Rumunia atrakcje

1. Posąg króla Decebalusa przy Żelaznej Bramie od strony Dunaju.
2. Pałac Parlamentu w Bukareszcie – stolicy Rumunii.

3. Zamek Bran-  inspiracja dla domu słynnego Drakuli

4. Cerkiew w Curtea de Argeş

Serbia

• Szacowana liczba ludności: 7,218,593
• Stolica: Belgrad
• Całkowita powierzchnia: 77 474 km2
  
• Waluta: Dinar serbski -RSD

Niecałe 75% Serbii leży na południe od Dunaju, a więc na terytorium półwyspu Bałkańskiego. Mając ośmiu zagranicznych sąsiadów, Serbia graniczy z większą liczbą krajów niż jakiekolwiek inne państwo bałkańskie. Sąsiadami Serbii są: Węgry, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Kosowo, Macedonia Północna, Bułgaria i Rumunia.

Liczba ludności Serbii spada od początku lat 90-tych, przy czym liczba zgonów przewyższa liczbę urodzeń i wskaźnik emigracji jest wysoki. Średnia wieku mieszkańców Serbii wynosi około 43 lat i należy do najwyższych na świecie. Ponad 83% ludzi w Serbii to etniczni Serbowie, Węgrzy stanowią około 3,5% populacji.

Serbia atrakcje

1. Twierdza Belgrad u zbiegu rzek Dunaj i Sawa
2. Cerkiew św. Sawy w Belgradzie – wzorowana na Hagia Sophia.

3. Wieża Czaszek w mieście Nisz

4. Kanion Uvac

Słowenia

• Szacunkowa liczba ludności: 2,119,844
• Stolica: Lublana
• Całkowita powierzchnia: 20,271 km2
  
• Waluta: Euro – EUR

Położona na północno-zachodnim krańcu Bałkanów – Słowenia stanowi 26,7% terytorium Bałkanów. Kraj jest w większości górzysty i zalesiony, a Lublana – stolica Słowenii, znajduje się w geograficznym centrum kraju.

Ze względu na swoje położenie Słowenia była historycznie miejscem spotkania języków i kultur słowiańskich, germańskich i romańskich. Obecnie większość ludności kraju to etniczni Słoweńcy, a język słoweński jest językiem urzędowym Słowenii.

Słowenia atrakcje

1. Jezioro Bled
2. Wędrówka przez dolinę rzeki Soča
3. Lublana

Turcja

• Szacunkowa liczba ludności: 85 358 440
• Stolica: Ankara
• Całkowita powierzchnia: 783 356 km2
  
• Waluta: Lira turecka –TRY

Turcja jest największym krajem na tej liście, ale ma też najmniejszą część swojego terytorium leżącą w granicach półwyspu Bałkańskiego. Tylko 3% Turcji znajduje się na terytorium Bałkanów-  jest to część kraju, która leży na zachód od Bosforu i jest oddzielona od Anatolii.

Chociaż tylko niewielka część Turcji znajduje się geograficznie na Bałkanach, kraj ten dzieli historię wpływów osmańskich z wieloma innymi krajami bałkańskimi.

Turcja atrakcje

1. Starożytny Efez
2. Wielki Bazar w Stambule
3. Błękitny Meczet i Hagia Sophia

Grecja

• Szacowana liczba ludności: 10,383,272
• Stolica: Ateny
• Całkowita powierzchnia: 131,937 km2 (50,941 mi2)
• Waluta: Euro – EUR

Chociaż Grecja nie zawsze jest uważana za kraj bałkański to pod względem geograficznym znajduje się ona całkowicie w obrębie półwyspu bałkańskiego. Pod względem kulturowym częściej kojarzona jest z innymi krajami śródziemnomorskimi. Grecja ma najdłuższą linię brzegową w basenie Morza Śródziemnego i graniczy z Turcją, Bułgarią, Macedonią Północną i Albanią.

Około 93% ludności Grecji identyfikuje się jako chrześcijanie, z czego zdecydowana większość zapisuje się do Greckiego Kościoła Prawosławnego. Około dwie trzecie Greków mieszka w miastach, a ponad 90% populacji posiada greckie obywatelstwo. Językiem urzędowym jest grecki, a oficjalną walutą euro.

Grecja atrakcje

1. Starożytny Akropol w Atenach i Partenon.
2. Plaże na Krecie, Mykonos, Naxos i wielu innych.
3. Kolos z Rodos

Bałkany historia

Bałkany były już zamieszkane 6000 lat p.n.e. W ciągu długiej historii na tym obszarze żyło wiele różnych plemion i ludów, w tym Trakowie, Achajowie, Dorowie, Ilirowie, Scytowie, Celtowie, Lombardczycy i inni. Imperium Rzymskie dominowało na tym obszarze od II wieku przed naszą erą przez czterysta lat, aż do momentu, gdy imperium zostało podzielone i to, co jest teraz należy do Bałkan, pozostało pod panowaniem Bizancjum.

Pod koniec 1500 roku Imperium Osmańskie rozszerzyło się z Anatolii przez Trację na Bałkany, stając się siłą kontrolującą ten region przez setki lat. Większość narodów bałkańskich uzyskała niepodległość od Imperium Osmańskiego lub Austro-Węgier w XIX i na początku XX wieku.

Wojny bałkańskie

Wojny bałkańskie były konfliktami zbrojnymi, które miały miejsce na półwyspie na początku XX wieku pomiędzy Grecją, Serbią, Czarnogórą, Bułgarią i Imperium Osmańskim. Wydarzenia tych wojen miały znaczenie w większej skali globalnej, ponieważ doprowadziły do kryzysu bałkańskiego w 1914 roku, który z kolei przyczynił się do rozpoczęcia I wojny światowej.

W pierwszej wojnie bałkańskiej kraje bałkańskie: Grecja, Serbia, Czarnogóra i Bułgaria prowadziły wojnę z Imperium Osmańskim. Rezultatem była utrata europejskich prowincji Imperium Osmańskiego, co spowodowało przesunięcie na zachód linii osmańskiej kontroli do Wschodniej Tracji.

W drugiej wojnie bałkańskiej Bułgaria walczyła z Grecją i Serbią, ponieważ nie była zadowolona z ilości terytorium Macedonii, które mogła zachować. Imperium Osmańskie, Czarnogóra i Rumunia rozpoczęły ataki na Bułgarię. W tej wojnie Bułgaria została pokonana na wszystkich frontach i poniosła straty terytorialne.

Bałkany FAQ

Dlaczego półwysep ten nazywany jest Bałkanami?

Bałkany to tureckie słowo, które oznacza „góry”. Jest to odpowiednia nazwa dla tego regionu, ponieważ półwysep jest bardzo górzysty. Góry Bałkańskie, które biegną przez Bułgarię do granicy z Serbią, również przyczyniają się do nazwy regionu.

Jakie jest typowe bałkańskie jedzenie?

Typowe bałkańskie jedzenie często zawiera mięso i warzywa. Burek i cevapi to popularne potrawy, a rakija (owocowa brandy) jest popularna w całym regionie. Konkretne dania przygotowywane są w różny sposób w zależności od regionu.

Czy Węgry to kraj bałkański?

Węgry generalnie nie są uważane za kraj bałkański. Graniczą one z Bałkanami, ale terytorium Węgier nie jest uwzględnione w prawie żadnym geograficznym opisie Bałkanów. W najobszerniejszych definicjach najdalej na południe wysunięta część kraju wchodzi w skład półwyspu bałkańskiego.

Czy Grecja jest krajem bałkańskim?

Z geograficznego punktu widzenia tak, Grecja jest krajem bałkańskim. Cały kraj leży w obrębie geograficznej definicji Bałkanów. Jednak podobieństwa kulturowe między Grecją a jej bałkańskimi sąsiadami są mniejsze. Pod względem kulturowym Grecja jest częściej zaliczana do krajów śródziemnomorskich.

Czy Mołdawia jest krajem bałkańskim?

W większości sytuacji Mołdawia nie jest uważana za kraj bałkański. Dzieje się tak, ponieważ północna granica Bałkanów jest często opisywana na rzece Dunaj, która płynie na południe od Mołdawii. W niektórych przypadkach Mołdawia jest jednak włączana do opisu Bałkanów ze względu na bliskie relacje z Rumunią.

Czy Turcja jest krajem bałkańskim?

Turcja jest uwzględniana w większości definicji Bałkanów, a na stronie internetowej jej rządu znajduje się nawet literatura opisująca jej związek z tym regionem. Tylko niewielka część Turcji na zachód od Bosforu jest uwzględniona na mapach Bałkanów, ale wieki obecności Osmanów w krajach bałkańskich posłużyły do wzmocnienia więzi Turcji z innymi narodami bałkańskimi.

W jakim kraju znajduje się obecnie Tracja?

Geograficzny i historyczny region Tracji jest obecnie podzielony między Bułgarię, Grecję i Turcję. Jest to ziemia, która była objęta rzymską prowincją Tracji.

Co to jest Półwysep Bałkański?

Półwysep Bałkański to obszar geograficzny w południowo-wschodniej Europie. Jego opis jako półwyspu jest czasami odrzucany przez geografów, ponieważ nie pasuje do klasycznej definicji półwyspu, ale istnieją pewne ogólnie przyjęte granice. Północna granica Półwyspu Bałkańskiego biegnie od Morza Czarnego wzdłuż rzek Dunaj i Sawa aż do Słowenii. Inne granice to Morze Adriatyckie, Jońskie i Egejskie.